လြန္ခဲ့တဲ့ ရက္အနည္းငယ္ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္သြားတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈ ကိစၥမွာ လူအေတာ္မ်ားမ်ား ေဝဖန္ေျပာဆိုသံေတြ မ်ိဳးစံုပါပဲ။
ကြန္ဆာေဗးတစ္ပါတီေခါင္းေဆာင္ လက္ရွိဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဒးဗစ္ကမ္မရြန္းကေတာ့ “အခုျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဆူပူေသာင္းက်န္း ခိုးဆိုးလုယက္မႈေတြဟာ ဆင္းရဲငတ္ျပက္လို႔ မဟုတ္ဘဲ လူမႈ အသိုင္းအဝိုင္းရဲ႕ အက်င့္စာရိတၱပ်က္ယြင္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့တာ” လို႔ဆိုပါတယ္။
Britain's Prime Minister David Cameron gives a statement outside of 10 Downing Street in London August 10, 2011. Photograph: Suzanne Plunkett/Reuters
ကၽြန္ေတာ္ ဒီအေရး အခင္းကို ေအာက္ပါအတိုင္း သံုးသပ္ၿပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္အတြက္ နမူနာ ယူစရာေတြကို ေတြးမိပါတယ္။
ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံမွာ အခုလို ျဖစ္လာတာကေတာ့ လက္တေလာ အေၾကာင္းအရင္းျဖစ္တဲ့ ေတာ္တင္ဟမ္ၿမိဳ႔နယ္ဘက္မွာ လူတစ္ေယာက္ကို ရဲက ေသနတ္နဲ႔ ပစ္ရာ ထိုပစ္ခံရသူ ေသဆံုးသြားရာမွ မေၾကနပ္ရာ၍ ဆူပူမႈ စတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီေသနတ္ပစ္မႈဟာ ရဲနဲ႔ အရပ္သားၾကားက ျဖစ္ေပၚတဲ့ အျငင္းပြားမႈ ျပႆနာ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ရဲဝန္ထမ္း မဟုတ္တဲ့ လြတ္လပ္ေသာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး အဖြဲ႔ကေန စံုစမ္း စစ္ေဆးမႈေတြ ဆက္လက္ လုပ္ကိုင္ေနပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ဆူပူေသာင္းက်န္းမႈ ျဖစ္ရျခင္းရဲ႕ လက္တေလာ ကိစၥပါ။
A masked rioter is seen in front of a burning car in Hackney Photograph: Kerim Okten/EPA
ဒါေပမယ့္ ၿဗိတိန္ လူမႈ အဖြဲ႔အစည္း (အထူးသျဖင့္ အဂၤလိပ္ လူမႈ အဖြဲ႔အစည္း) မွာ လူငယ္ေတြ ဂိုဏ္းဃဏ အုပ္စုဖြဲ႔ၿပီး သူ႔နယ္ေျမ၊ ကိုယ့္နယ္ေျမနဲ႔ ႀကီးစိုးေနထိုင္တဲ့ အေလ့အထက ရွိေနတာ ၾကာပါၿပီ။ ဒီကိစၥကို အစိုးရက သိေပမယ့္ ထိထိေရာက္ေရာက္ သိသာထင္ရွားစြာ ကိုင္တြယ္တာ မေတြ႔ရပါဘူး။ ဒီလူငယ္ေတြရဲ႕ အမ်ားစုဟာ အေျခခံလူတန္းစားက ျဖစ္ပါတယ္။ ျပႆနာ ျဖစ္ေပၚရတဲ့ လက္တေလာ မဟုတ္တဲ့ အေၾကာင္းအရင္းေတြကေတာ့ ရုတ္တရက္ မျမင္ႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံတြင္း ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကြာျခားမႈ (inequaility)၊ လူမႈ အဆင့္အတန္း တိုးတတ္ရန္ အခြင့္အေရး နည္းပါးမႈ (very few social mobility)၊ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းရဲ႕တန္ဖိုးေလ်ာ့က်မႈ (lack of social value) ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ အခ်က္ေတြဟာ ခုနက လူငယ္ေတြကို အခုလို ျဖစ္ေပၚေစဖို႔ တြန္းပို႔လိုက္တာလို႔ ျမင္ပါတယ္။
လူ႔သဘာဝအရ လူဆိုတာ မေကာင္းတာကို ေပ်ာ္ေမြ႔ၾကတာ မွန္ေပမယ့္ အခုလို ကိစၥကို မ်ားျပားတဲ့ လူငယ္ေတြက တၿပိဳင္နက္ထဲမွာ ေပါက္ကြဲျဖစ္ေပၚလာရတာကေတာ့ အေၾကာင္းတရား ရွိပါမယ္။ ေနာက္ၿပီး ဘာလို႔ အေျခခံလူတန္းစား မိသားစုက ေပါက္ဖြားလာတဲ့ လူငယ္ေတြကမွ လုပ္ရတာလဲ။ ေမးစရာေတြက ရွိေနပါတယ္။ ဒီလူငယ္ေတြက ေဖါက္ျပန္လို႔၊ စာရိတၱမေကာင္းလို႔၊ ဒုစရိုက္မႈ လုပ္ဖို႔ စိတ္အား ထက္သန္လို႔ ဆိုတဲ့ သာမာန္အျမင္ကို ေက်ာ္လြန္ၿပီး ၾကည့္ဖို႔ လိုမယ္ ထင္ပါတယ္။ (ဒီေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ္က ဒီလို ေသာင္းက်န္းတဲ့ လူေတြကို ကာကြယ္ ေျပာဆိုေနတာ မဟုတ္ဘူး ဆိုတာ ႀကိဳေျပာပါရေစ။) သာမန္ ဒုစရိုက္မႈ ဆိုတာထက္ ေက်ာ္လြန္ၿပီး ၾကည့္ရမယ္လို႔ ဆုိလိုတာပါ။ သူတို႔ အျပစ္ရွိတယ္၊ မရွိဘူးဆိုတဲ့ ျငင္းခုန္မႈရဲ႕ အျပင္ဘက္ကေန ခ်ဥ္းကပ္တာပါ။
အဂၤလိပ္လူမႈ အဖြဲ႔အစည္းမွာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္း (social capital) အားနည္းမႈ၊ လူမႈတန္ဖိုး(social value) အားနည္းမႈနဲ႔၊ ဘာသာေရးကို ခ်ဥ္းကပ္သင္ယူမႈ အားနည္းမႈေတြ တေန႔တျခား ဆိုးရြားလာတာနဲ႔ အထက္က ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကြာဟမႈ၊ လူမူ အဆင့္အတန္း တိုးတတ္ရန္ အခြင့္အေရး နည္းပါးမႈေတြ ေပါင္းစည္းရာက အခုဆူပူေပါင္းက်န္းမႈကို ေမြးထုတ္ေပးလိုက္တာပါပဲ။
ဥပမာ ေျပာရရင္ .. ျမန္မာျပည္မွာ လူငယ္ေတြၾကားမွာ “ႀကီးသူကို ရိုေသ၊ ငယ္သူကို ခ်စ္ခင္သနား၊ ရြယ္တူကို ေလစား” ဆိုတဲ့ လူမႈတန္ဖိုးေတြ၊ ဘာသာေရးအရ ဘာသာစံုမွာ ရွိတဲ့ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ သင္ၾကားမႈေတြ၊ ေက်ာင္းက ဆရာ၊ ဆရာမေတြရဲ႕ လူမႈ လူ႔တန္းဖို႔ သင္ၾကားမႈေတြ စတာေတြရွိပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ျမန္မာ့ လူမူတန္ဖိုး(social value) ေတြပါပဲ။ အဂၤလိပ္ လူအဖြဲ႔အစည္းမွာ အဲဒါေတြ မေတြ႔ရပါဘူး။ ေနာက္ ဥပမာ တခုကေတာ့ လူမူ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (social capital) ကိစၥပါပဲ။ ျမန္မာျပည္မွာ ပရဟိတ သာေရး၊ နာေရး လုပ္အားေပးေတြ၊ ဘာသာေရး အသင္းအဖြဲ႔ေတြ၊ ဝတ္ရြတ္သင္းေတြ၊ ကာလသားေတြ စတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ လူေတြစုေပါင္း ညီညာလုပ္ကိုင္ၾကတဲ့ ကထိန္ပြဲ၊ ထမနဲပြဲ၊ သီတင္းကၽြတ္ပြဲ စတဲ့ ပြဲေတြက ျမန္မာ့လူမူ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (social capital) ေတြပါပဲ။ အဂၤလိပ္မွာ အလားတူကိစၥေတြ အားနည္းပါတယ္။
အဂၤလိပ္ ေက်ာင္းေတြမွာ ဦးေႏွာက္နဲ႔ ကိုယ္ပိုင္ ေတြးေခၚမႈ၊ စြန္႔လႊတ္စြန္႔စား ႀကိဳးပမ္းမႈေတြကို အားေပးတဲ့ သင္ခန္းစာပံုစံေတြ မ်ားေပမယ့္၊ ႏွလံုးသားနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ရမယ့္ သင္ခန္းစာပံုစံေတြေတာ့ အားနည္းပါတယ္။
ဒီေတာ့ အေျခခံလူတန္းစားက လူတန္းစား ကြာဟမႈနဲ႔ အနာဂတ္အတြက္ တိုးတတ္ဖို႔လည္း လမ္းမျမင္၊ လူမူတန္ဖိုး၊ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းကလည္း အားနည္းေနေတာ့ .. ရွာလို႔ရတဲ့ ပိုက္ဆံကို ေသာက္စားပစ္၊ မရွာတဲ့ လူကလည္း အစိုးရဆီက ေတာင္းစားၿပီး ေသာက္စားပစ္နဲ႔ စိတ္ေပ်ာ္ရာ လုပ္ၿပီး လူေတြကို တန္ဖိုးမထား၊ လုပ္ခ်င္ရာကို လုပ္ေနတဲ့ လူတန္းစားတရပ္ ေပၚထြက္လာပါေတာ့တယ္။ အဲဒီလူတန္းစားမွာ ေမြးဖြားလာတဲ့ ကေလးေတြက သူတို႔ စံျပ(role model) ေတြက သူတို႔ မိဘ၊ ေဆြမ်ိဳးေတြပဲ ျဖစ္ေနေလေတာ့ အခုလို ျပႆနာကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ လူငယ္ေတြ ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ဒါေတြကေတာ့ အရွင္းရွင္ စီးပြားေရး စနစ္ရဲ႕ အက်ိဳးဆက္တခုလို႔လည္း ေျပာလို႔ရပါတယ္။ (အရင္းရွင္ စီးပြားေရး စနစ္ရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ကို ေျပာရင္ ေနာက္ထပ္ ေဆာင္းပါးတစ္ခု ျဖစ္မွာေၾကာင့္ အရွည္မေရးေတာ့ပါဘူး။)
ဒါေၾကာင့္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဒးဗစ္ ကမ္မရြန္း ေျပာသလို “လူမႈ အသိုင္းအဝိုင္းရဲ႕ အက်င့္စာရိတၱပ်က္ယြင္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့တာ” ဆိုရင္ အဲဒီ လူမႈ အသိုင္းအဝိုင္းကို ေမြးထုတ္ေပးေနတဲ့ အဂၤလိပ္ လူေနမႈ စနစ္ကို မျပဳျပင္မခ်င္း အက်င့္စာရိတၱ ပ်က္ယြင္းမႈေတြ ရွိေနဦးမွာပါပဲ။ ဒီျပႆနာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ရွိေနဦးမွာပါပဲ။
ဒီေတာ့ အဂၤလိပ္ရဲ႕ ျပႆနာကို နမူနာယူၿပီး ေရွ႕ျဖစ္လာမယ့္ အနာဂတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ခုနက ျမန္မာ့ လူမႈတန္ဖိုးေတြ ေလ်ာ့က်မသြားေစပဲ၊ ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းထားၿပီး အနာဂတ္လူငယ္ေတြအတြက္ လူမႈ အဆင့္အတန္း တိုးတတ္ရန္ အခြင့္အေရး (social mobility) မ်ားတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တည္ေဆာက္မွသာလွ်င္ တိုင္းျပည္သာယာ တိုးတတ္မႈ ရွိမယ္လို႔ သင္ခန္းစာယူ သံုးသပ္လိုက္ပါတယ္။
ေလးစားစြာျဖင့္
ကိုထုိက္
