ပညာေရးႏွင့္ သုေတသန
ဒီတစ္ခါေတာ့ ဖတ္ထားသေလာက္ ပညာေရး အေၾကာင္းေလးေတြ ႏွီးႏြယ္ၿပီး ေျပာၾကည့္မလားလို႔ ဆိုၿပီး ပညာေရးမွာ သုေတသနက အေရးႀကီးပံုကို သိသေလာက္ ေရးၾကည့္ပါမယ္။ ပညာေရး အေၾကာင္းေျပာရင္ ပညာေရးနဲ႔ အတူ မရွိမျဖစ္ အေၾကာင္းအရာကေတာ့ သုေတသန လုပ္ငန္းပါပဲ။ ဘယ္ေနရာမွာမဆို သုေတသနက အသက္ေလာက္ အေရးပါတယ္ဆိုတာ အားလံုး သိၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံတစ္ခု တိုးတတ္ဖို႔ အတြက္ ပညာေရးက မရွိမျဖစ္ အေရးပါသလို၊ ပညာေရးအတြက္လည္း ပညာေရးသုေတသနကလည္း ပညာေရးအတြက္ အသက္ပါပဲ။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာ science ကို သိပၸံ၊ arts ကို ၀ိဇၨာလို႔ ဘာသာျပန္ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ္ ရႈပ္ေအာင္ ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ science နဲ႔ arts ဆိုတာကို အဲဒီလို အၾကမ္းဖ်င္း သတ္မွတ္လိုက္တာကေတာ့ ေယဘံုယ် မွန္ကန္ေပမယ့္ တစ္ခုျခင္းဆီမွာ ေနာက္ကြယ္က ေလးနက္တဲ့ အဓိပၸါယ္ ေတြ ရွိေနပါတယ္။ ႏွစ္ခုလံုးကို ပညာလို႔ အေျခခံ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။
Science ရဲ႕ မူလ အဓိပၸါယ္က knowing of knowing လို႔ေခၚဆိုပါတယ္။ သိတာကို သိခ်င္းပါ။ ဒီေတာ့ science ဆိုတာ သိျခင္း(knowledge)လို႔ ေခၚလို႔ရပါတယ္။ သိတယ္၊ တတ္တယ္ဆိုတာ ပညာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ သူက တကယ္တမ္းမွာ သိျခင္း (knowledge) နဲ႔ နည္းနည္း ကြဲပါတယ္။ ကြဲျပားတာက စြဲမွတ္ယံုၾကည္ျခင္း၊ မဆင္ျခင္ဘဲ နားလည္ျခင္းဆိုတာေတြနဲ႔ ကြဲျပားတဲ့ သိျခင္းပါပဲ။ တကယ္တန္း science မွာ knowledge နဲ႔ ကြာျခားသြားေစတာကေတာ့၊ စူးစမ္းျခင္း၊ ေလ့လာျခင္း၊ ေတြးေတာျခင္း၊ ဆင္ျခင္ျခင္းေတြ ေပါင္းစပ္ထားပါတယ္။ စနစ္တက် ေလ့လာျခင္းကိုက science ရဲ႕ အသက္ပါပဲ။
Arts ကို ၀ိဇၨာ လို႔သတ္မွတ္ခဲ့ရာမွာ စတင္ေခၚေ၀ၚကတည္းက နည္းနည္း ကြဲလြဲမႈေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ ၀ိဇၨာကို အဂၤလိပ္-ပါဠိ အဘိဓါတ္မွာ knowledge-learning၊ scholarship၊ science-wisdom လို႔ ျပန္ဆိုထားပါတယ္။ ဒီေတာ့ ၀ိဇၨာဆိုတာလည္း science ပါပဲ။ ႏွစ္ခုလံုးကေတာ့ သိျခင္း၊ တတ္ျခင္း ဆိုတဲ့ ပညာေတြပါပဲ။ အဲဒီစကားလံုး ႏွစ္မ်ိဳးလံုးကို ဘယ္လိုပဲေခၚေခၚ သိမႈ၊ တတ္မႈ ပညာေတြပါပဲ။
ပညာႏွစ္ခုလံုးမွာ သိျခင္း၊ တတ္ျခင္း သာမက ေျပာင္းလဲျခင္းဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္တစ္ခု ကပ္ေနပါေသးတယ္။ ပညာတို႔မည္သည္ အျမဲတမ္း တိုးတက္ ေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ ေျပာင္းလဲေနတဲ့ အေျခအေန အရပ္ရပ္မွာ ေျပာင္းလဲေနတဲ့ သေဘာတရားေတြကို အမီလိုက္ႏိုင္ဖို႔ ပညာေရးမွာ သုေတသန လုပ္ငန္းေတြ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါတယ္။
ပညာဆိုတာ သေဘၤာတစ္စီးလိုပါပဲ။ ေက်ာက္ခ်ၿပီး ဒီအတိုင္းရပ္ေနလို႔ မရပါဘူး။ သြားေနရပါတယ္။ အဲဒီ သေဘၤာႀကီးကို ေမာင္ႏွင္ဖို႔ရာ ေလာင္စာနဲ႔ အလားတူတဲ့ သုေတသနေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ သုေတသန မရွိပဲ ေနလို႔ ပညာႀကီးပဲ ရပ္တည္လို႔ မရပါဘူး။ ႏိုင္ငံတကာ ထိပ္သီး တကၠလိုလ္ႀကီးေတြမွာ သုေတသနေတြကို ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာအလိုက္ အမ်ားႀကီး လုပ္ၾကပါတယ္။ ေငြေၾကး အေထာက္ အပံ့ အတြက္လည္း တတ္ႏိုင္ၾကပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး သုေတသနကို အားေပးတဲ့ ႏိုင္ငံေရး ပတ္၀န္းက်င္လည္း အေျခအေနလည္း ရွိၾကပါတယ္။
သုေတသနကို အားမေပးတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ေၾကာင့္ ေခတ္ေနာက္က်န္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတြ အမ်ားႀကီးပါပဲ။ အထင္ရွားဆံုးတိုင္းျပည္ကေတာ့ ရုရွားပါပဲ။ တရား၀င္သေဘာအရ သုေတသနရွိတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ေပမယ့္၊ တကယ္တမ္းမွာ ဗဟို ခ်ဳပ္ကိုင္မႈ စနစ္အရ ပညာရွင္ေတြဟာ လုပ္ခ်င္တိုင္း လုပ္လို႔မရပါဘူး။ လုပ္ေစခ်င္တာေတြကိုသာ လုပ္ေပးေနရတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ တိုးတတ္သင့္သေလာက္ မတိုးတတ္ေတာ့ပါဘူး။
တိုးတတ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြက နာမည္ႀကီး တကၠသိုလ္ႀကီးေတြမွာေတာ့၊ ကိုယ္လုပ္ခ်င္တာ ကိုယ္လုပ္။ ကိုယ္မွားရင္ ကိုယ္ခံ၊ ကိုယ္ျဖစ္ရင္ ကိုယ္စံပါပဲ။ အမွား၊ အမွန္ေတြ လုပ္ၾကရာမွာေတာ့ ဘယ္ပညာရွင္မွ လူ႔ေဘာင္ေလာကႀကီး ပ်က္သြားေအာင္ မလုပ္ၾကပါဘူး။ လူ႔ေလာကႀကီးလည္း အက်ိဳးရွိမယ္၊ မိမိလည္း အက်ိဳးရွိမယ့္ အလုပ္ေတြကိုသာ လုပ္ၾကပါတယ္။ တကၠသိုလ္ေတြကလည္း အဲဒါမ်ိဳးေတြသာ လက္ခံပါတယ္။ သဘာ၀ အထိန္း အေက်ာင္းေတြလည္း ရွိပါတယ္။
ကိုယ္လုပ္ခ်င္ရာ ကိုယ္လုပ္ဆိုေပမယ့္၊ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့ မဟုတ္ပါဘူး။ သဘာ၀ အထိန္းအေက်ာင္းေတြနဲ႔ပါ။ အစဥ္အလာ အထိန္း အေက်ာင္းေတြနဲ႔ပါ။ ပညာရွင္ေတြၾကားမွာ၊ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ စိတ္ဆိုတာလည္း အထိန္းအေက်ာင္း တစ္ခုပါပဲ။ ဒီအခ်က္ေတြေၾကာင့္ အေျမာ္အျမင္ႀကီးတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အစိုးရေတြက ပညာရွင္ေတြကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ပညာေရးဆိုင္ရာ သုေတသနေတြ လုပ္ခြင့္ေပးၾကပါတယ္။
ဒီေန႔ေခတ္ အစစအရာရာ တိုးတတ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ပညာေရးက ေနာက္ကြယ္ကေန အဓိက ႀကိဳးကိုင္ေနၿပီး၊ တိုးတတ္ေကာင္းမြန္တဲ့ ပညာေရးမွာ သုေတသနက ေနာက္ကြယ္ကေန ႀကိဳးကိုင္ေနတာမို႔၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ရာမွာ မရွိမျဖစ္ ေမ့ခ်န္ထားလို႔ မရတဲ့ သုေတသနဆိုတာကို ေမ့က်န္ခဲ့မွာ စိုးရိမ္မိတာေၾကာင့္ ဒီစာေလးကို ေရးၿပီး တတ္သေလာက္၊ မွတ္သေလာက္ တင္ျပလိုက္ရေၾကာင္းပါ ... ခင္ဗ်ာ။
ကိုထိုက္
ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာ science ကို သိပၸံ၊ arts ကို ၀ိဇၨာလို႔ ဘာသာျပန္ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ္ ရႈပ္ေအာင္ ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ science နဲ႔ arts ဆိုတာကို အဲဒီလို အၾကမ္းဖ်င္း သတ္မွတ္လိုက္တာကေတာ့ ေယဘံုယ် မွန္ကန္ေပမယ့္ တစ္ခုျခင္းဆီမွာ ေနာက္ကြယ္က ေလးနက္တဲ့ အဓိပၸါယ္ ေတြ ရွိေနပါတယ္။ ႏွစ္ခုလံုးကို ပညာလို႔ အေျခခံ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။
Science ရဲ႕ မူလ အဓိပၸါယ္က knowing of knowing လို႔ေခၚဆိုပါတယ္။ သိတာကို သိခ်င္းပါ။ ဒီေတာ့ science ဆိုတာ သိျခင္း(knowledge)လို႔ ေခၚလို႔ရပါတယ္။ သိတယ္၊ တတ္တယ္ဆိုတာ ပညာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ သူက တကယ္တမ္းမွာ သိျခင္း (knowledge) နဲ႔ နည္းနည္း ကြဲပါတယ္။ ကြဲျပားတာက စြဲမွတ္ယံုၾကည္ျခင္း၊ မဆင္ျခင္ဘဲ နားလည္ျခင္းဆိုတာေတြနဲ႔ ကြဲျပားတဲ့ သိျခင္းပါပဲ။ တကယ္တန္း science မွာ knowledge နဲ႔ ကြာျခားသြားေစတာကေတာ့၊ စူးစမ္းျခင္း၊ ေလ့လာျခင္း၊ ေတြးေတာျခင္း၊ ဆင္ျခင္ျခင္းေတြ ေပါင္းစပ္ထားပါတယ္။ စနစ္တက် ေလ့လာျခင္းကိုက science ရဲ႕ အသက္ပါပဲ။
Arts ကို ၀ိဇၨာ လို႔သတ္မွတ္ခဲ့ရာမွာ စတင္ေခၚေ၀ၚကတည္းက နည္းနည္း ကြဲလြဲမႈေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ ၀ိဇၨာကို အဂၤလိပ္-ပါဠိ အဘိဓါတ္မွာ knowledge-learning၊ scholarship၊ science-wisdom လို႔ ျပန္ဆိုထားပါတယ္။ ဒီေတာ့ ၀ိဇၨာဆိုတာလည္း science ပါပဲ။ ႏွစ္ခုလံုးကေတာ့ သိျခင္း၊ တတ္ျခင္း ဆိုတဲ့ ပညာေတြပါပဲ။ အဲဒီစကားလံုး ႏွစ္မ်ိဳးလံုးကို ဘယ္လိုပဲေခၚေခၚ သိမႈ၊ တတ္မႈ ပညာေတြပါပဲ။
ပညာႏွစ္ခုလံုးမွာ သိျခင္း၊ တတ္ျခင္း သာမက ေျပာင္းလဲျခင္းဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္တစ္ခု ကပ္ေနပါေသးတယ္။ ပညာတို႔မည္သည္ အျမဲတမ္း တိုးတက္ ေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ ေျပာင္းလဲေနတဲ့ အေျခအေန အရပ္ရပ္မွာ ေျပာင္းလဲေနတဲ့ သေဘာတရားေတြကို အမီလိုက္ႏိုင္ဖို႔ ပညာေရးမွာ သုေတသန လုပ္ငန္းေတြ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ပါတယ္။
ပညာဆိုတာ သေဘၤာတစ္စီးလိုပါပဲ။ ေက်ာက္ခ်ၿပီး ဒီအတိုင္းရပ္ေနလို႔ မရပါဘူး။ သြားေနရပါတယ္။ အဲဒီ သေဘၤာႀကီးကို ေမာင္ႏွင္ဖို႔ရာ ေလာင္စာနဲ႔ အလားတူတဲ့ သုေတသနေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ သုေတသန မရွိပဲ ေနလို႔ ပညာႀကီးပဲ ရပ္တည္လို႔ မရပါဘူး။ ႏိုင္ငံတကာ ထိပ္သီး တကၠလိုလ္ႀကီးေတြမွာ သုေတသနေတြကို ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာအလိုက္ အမ်ားႀကီး လုပ္ၾကပါတယ္။ ေငြေၾကး အေထာက္ အပံ့ အတြက္လည္း တတ္ႏိုင္ၾကပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး သုေတသနကို အားေပးတဲ့ ႏိုင္ငံေရး ပတ္၀န္းက်င္လည္း အေျခအေနလည္း ရွိၾကပါတယ္။
သုေတသနကို အားမေပးတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ေၾကာင့္ ေခတ္ေနာက္က်န္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတြ အမ်ားႀကီးပါပဲ။ အထင္ရွားဆံုးတိုင္းျပည္ကေတာ့ ရုရွားပါပဲ။ တရား၀င္သေဘာအရ သုေတသနရွိတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ေပမယ့္၊ တကယ္တမ္းမွာ ဗဟို ခ်ဳပ္ကိုင္မႈ စနစ္အရ ပညာရွင္ေတြဟာ လုပ္ခ်င္တိုင္း လုပ္လို႔မရပါဘူး။ လုပ္ေစခ်င္တာေတြကိုသာ လုပ္ေပးေနရတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ တိုးတတ္သင့္သေလာက္ မတိုးတတ္ေတာ့ပါဘူး။
တိုးတတ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြက နာမည္ႀကီး တကၠသိုလ္ႀကီးေတြမွာေတာ့၊ ကိုယ္လုပ္ခ်င္တာ ကိုယ္လုပ္။ ကိုယ္မွားရင္ ကိုယ္ခံ၊ ကိုယ္ျဖစ္ရင္ ကိုယ္စံပါပဲ။ အမွား၊ အမွန္ေတြ လုပ္ၾကရာမွာေတာ့ ဘယ္ပညာရွင္မွ လူ႔ေဘာင္ေလာကႀကီး ပ်က္သြားေအာင္ မလုပ္ၾကပါဘူး။ လူ႔ေလာကႀကီးလည္း အက်ိဳးရွိမယ္၊ မိမိလည္း အက်ိဳးရွိမယ့္ အလုပ္ေတြကိုသာ လုပ္ၾကပါတယ္။ တကၠသိုလ္ေတြကလည္း အဲဒါမ်ိဳးေတြသာ လက္ခံပါတယ္။ သဘာ၀ အထိန္း အေက်ာင္းေတြလည္း ရွိပါတယ္။
ကိုယ္လုပ္ခ်င္ရာ ကိုယ္လုပ္ဆိုေပမယ့္၊ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့ မဟုတ္ပါဘူး။ သဘာ၀ အထိန္းအေက်ာင္းေတြနဲ႔ပါ။ အစဥ္အလာ အထိန္း အေက်ာင္းေတြနဲ႔ပါ။ ပညာရွင္ေတြၾကားမွာ၊ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ စိတ္ဆိုတာလည္း အထိန္းအေက်ာင္း တစ္ခုပါပဲ။ ဒီအခ်က္ေတြေၾကာင့္ အေျမာ္အျမင္ႀကီးတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူ အစိုးရေတြက ပညာရွင္ေတြကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ပညာေရးဆိုင္ရာ သုေတသနေတြ လုပ္ခြင့္ေပးၾကပါတယ္။
ဒီေန႔ေခတ္ အစစအရာရာ တိုးတတ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ပညာေရးက ေနာက္ကြယ္ကေန အဓိက ႀကိဳးကိုင္ေနၿပီး၊ တိုးတတ္ေကာင္းမြန္တဲ့ ပညာေရးမွာ သုေတသနက ေနာက္ကြယ္ကေန ႀကိဳးကိုင္ေနတာမို႔၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ရာမွာ မရွိမျဖစ္ ေမ့ခ်န္ထားလို႔ မရတဲ့ သုေတသနဆိုတာကို ေမ့က်န္ခဲ့မွာ စိုးရိမ္မိတာေၾကာင့္ ဒီစာေလးကို ေရးၿပီး တတ္သေလာက္၊ မွတ္သေလာက္ တင္ျပလိုက္ရေၾကာင္းပါ ... ခင္ဗ်ာ။
ကိုထိုက္
